Petrol Şirketlerinin 2023 İlk Yarısındaki Kar Durumu ve Pazar Dinamikleri
Petrol Şirketlerinin İlk Yarısındaki Kar Durumu
Yapılan araştırmalara göre, 9 büyük petrol firmasının bilançolarından derlenen veriler, Amerikalı ExxonMobil ve Chevron ile Hollandalı Royal Dutch Shell, İngiliz bp, Fransız TotalEnergies, İtalyan Eni, Rus Rosneft, Norveçli Equinor ve Suudi Arabistan’ın ulusal petrol şirketi Saudi Aramco’nun 2023 yılının ilk yarısındaki toplam karının yaklaşık %10 düştüğünü ortaya koyuyor. Bu dönemde, firmaların elde ettiği karlar şu şekildedir:
- Saudi Aramco: 56,30 milyar dolar
- ExxonMobil: 17,46 milyar dolar
- Shell: 14,02 milyar dolar
- bp: 5,47 milyar dolar
- Chevron: 9,93 milyar dolar
- Eni: 2,06 milyar dolar
- Equinor: 4,54 milyar dolar
- TotalEnergies: 9,50 milyar dolar
Geçen yılın Ocak-Haziran dönemine kıyasla, firmaların karlarındaki değişim ise şu şekildedir:
- Saudi Aramco: %9,1 azalma
- ExxonMobil: %9,6 azalma
- Shell: %4,7 azalma
- bp: %27,5 azalma
- Chevron: %21,1 azalma
- Eni: %30,4 azalma
- Equinor: %33,1 azalma
- TotalEnergies: %1,4 azalma
Özellikle Saudi Aramco, geçen yılın ilk yarısında 61,96 milyar dolar, ExxonMobil 19,31 milyar dolar, Shell 14,71 milyar dolar, bp 7,55 milyar dolar, Chevron 12,58 milyar dolar, Eni 2,96 milyar dolar, Equinor 6,79 milyar dolar ve TotalEnergies 9,64 milyar dolar kar elde etmişti. Bu veriler, petrol devlerinin bu yılki performanslarının geçen yılki rakamların gerisinde kaldığını gösteriyor.
Rosneft’in Başarısı ve Pazar Dinamikleri
Bu dönemde, Rusya’nın en büyük petrol şirketi Rosneft, karını en fazla artıran firma oldu. Şirketin geliri, bu yılın ilk yarısında geçen yıla göre %30,2 artarak 10,52 milyar dolara ulaştı. Rosneft’in geçen yılın ilk 6 ayındaki karı 8,08 milyar dolar olarak kayıtlara geçmişti. Böylece 2023 yılının ilk yarısında bu 9 büyük petrol firmasının elde ettiği toplam net gelir, yaklaşık 143,58 milyar dolar iken, bu yıl aynı dönemdeki net gelirleri ortalama 129,80 milyar dolar olarak kaydedildi.
Rusya’nın Petrol Pazarındaki Stratejileri
Viyana Enerji Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Fereydoun Barkeshli, AA’ya yaptığı değerlendirmede, Rosneft’in kârını en fazla artırmasının, ülkenin savaş durumu ve uluslararası yaptırımlar nedeniyle piyasa uzmanlarını şaşırttığını belirtti. Barkeshli, “Rusya’nın petrol ve doğal gaz piyasasındaki payını koruma politikası, OPEC+ ittifakına katılmadan önce de vardı. Bu strateji sayesinde Rusya, özellikle Hindistan gibi Asya pazarlarına ihracatını artırmayı başardı” dedi.
Rosneft’in güçlü bir yerel pazara sahip olduğunu vurgulayan Barkeshli, “Şirketin yerel pazar payı bir dönem yaklaşık %32 civarındaydı. Yani Rosneft, Rusya’nın yerel pazarında güçlü bir oyuncu olmaya devam ediyor.” şeklinde konuştu. Ayrıca, bazı petrol analistlerinin Rusya’ya uygulanan yaptırımların etkilerinin göz ardı edilebileceğini savunduğunu belirterek, “ABD, Rusya’nın petrol ve doğal gaz gelirlerini etkilemeye çalışıyor ancak başkanlık seçimlerinden sonra fiyatların yükselmesinden de endişe ediyor” ifadelerini kullandı.
Barkeshli, Rusya’nın yaptırımları aşmak için İran’ın uzmanlığından faydalandığını ve uluslararası sularda hareket eden yaklaşık 6 bin geminin 600’ünün Rus petrolü taşıdığını aktardı. 2022’de Rusya Merkez Bankası’nın yayımladığı bir raporda, Moskova’nın savaş sonrasındaki yaptırımlar ve finansal kısıtlamaları öngördüğünü dile getirdi. Barkeshli, “Rusya’nın petrol ve gaz gelirleri için önceden planlama yaptığını gösteriyor. Ancak, ABD yaptırımlarının zamanla Rusya’nın petrol ve gaz üretimini ve ihracatını yavaşlatacağını düşünüyorum” dedi.
OPEC+’ın Üretim Kesintileri ve Pazar Beklentileri
Norveç merkezli bağımsız araştırma kuruluşu Rystad Energy Petrol Uzmanı Rohan Goindi, bu yıl petrol fiyatlarında yaşanan düşüşün, pazarın arz tarafının zayıf kalmasından ve OPEC ile OPEC dışı ülkelerin büyük ölçüde yeni üretim artışlarından kaçınmasından kaynaklandığını belirtti. Goindi, yılın ilerleyen dönemlerinde özellikle Kanada’nın katkısıyla OPEC dışı arzın artacağını öngördüğünü ifade etti.
Bu yılın ikinci yarısında, küresel ham petrol ve kondensat arzının ilk yarıya kıyasla günlük 450 bin varil artması bekleniyor. Ayrıca, rafineri işleme miktarının da yaklaşık 1,8 milyon varil artacağı tahmin ediliyor. Goindi, söz konusu fiyat düşüşünde küresel ekonomik zorlukların talebi zayıflatmasının etkili olduğunu vurgulayarak, “Çin ve ABD’den gelen olumsuz ekonomik veriler zayıf talebe katkıda bulunuyor. Çin’in ham petrol ithalatı yıllık bazda düşüş gösterdi ve ülkenin yüksek ham petrol stokları, talebin hala zayıf olduğuna işaret ediyor.” dedi.
Ancak ilerleyen süreçte OPEC+ grubunun üretim kesintilerini uzatma kararının fiyatların daha fazla düşmesini önleyeceğini belirten Goindi, “Irak ve Kazakistan gibi bazı üyelerin aşırı üretimi, küresel ham petrol arzı dengesini bozdu. Üretim kesintilerinin bir denge sağlaması bekleniyor. Yılın ilerleyen dönemlerinde OPEC dışı üretimin artmasının etkilerini hafifleteceği öngörülüyor. Petrol piyasasında cansız geçen yaz döneminin ardından, kasım ve aralıkta mevcut seviyelerden kademeli bir talep artışı bekleniyor.” şeklinde ekledi.
